یبوست چیست و در کودکان چگونه است؟
یبوست یکی از شایع ترین علل مراجعه‌ی کودکان به پزشک است.
تعریف یبوست در کودکان شامل این موارد است: تعداد دفعات اجابت مزاج کمتر از 3 بار در هفته باشد، یا اینکه هنگام دفع درد وجود داشته باشد و یا مدفوع کودک سفت، خشک و قطور باشد.
جهت مشاوره پزشکی با ما تماس بگیرید
کودکان چطور به یبوست دچار می‌شوند؟
یبوست غالبا با تغذیه مناسب و ورزش قابل درمان می‌باشد. در افرادی که به حد کافی آب نمی‌خورند و از رژیم غذایی کم فیبر استفاده می‌کنند، معمولا یبوست بیشتر دیده می‌شود. همچنین در کودکانی که غذاهای فرآوری شده ، پنیر، نان سفید ، نان شیرین و گوشت بیشتری می خورند، یبوست شیوع بالاتری دارد. خوردن مایعات و مواد غذایی با فیبر بالا مثل میوه، سبزیجات و غلات از خشک و سفت شدن مدفوع پیشگیری می‌کند.
علت یبوست در کودکان چیست؟
همان طور که گفته شد، یبوست مشکلی شایع در کودکان است. حدود 5 درصد از بیماران مراجعه کننده به متخصصین کودکان و 25 درصد از بیماران مراجعه کننده به کلینیک گوارش دچار یبوست هستند.
یبوست معمولا فامیلی است و از همان دوره ی شیرخوارگی شروع می‌شود. بچه‌ها به علت مصرف گزینشی مواد غذایی و اینکه مواد غذایی حاوی فیبر را کمتر دریافت می‌کنند، بیشتر دچار یبوست هستند. از آنجایی که کودکان به طور منظم دستشویی نمی‌روند، به دلیل جذب آب مواد دفعی باقی مانده در روده بزرگ، مدفوع آنها سفت و خشک می‌شود و منجر به دفع دردناک در کودک می‌گردد.
برای رفع یبوست پیشنهاد می‌شود روزانه یا یک روز در میان، کودکان به مدت 10 تا 15 دقیقه در دستشویی نشانده شوند تا اینکه عادت دفع در آنها ایجاد شود. پاییدن قوام مدفوع توسط والدین در پیشگیری از یبوست کمک کننده است. قوام طبیعی مدفوع در کودک باید مشابه کره‌ی بادام زمینی یا نرم‌تر از آن باشد و این دفع به صورت روزانه و یا یک روز در میان انجام شود. یبوست معمولا در بچه هایی که شیر مادر می‌خورند، کمتر اتفاق می‌افتد. در کودکانی که شیر خشک (فرمولا) مصرف می‌کنند، یبوست شایع تر است.
پیشگیری از یبوست
برای پیشگیری از یبوست در کودکان، استفاده از مقادیر کمی آب میوه ی گلابی یا آلو موثر است. بهتر است از خوردن نشاسته ی سفید پرهیز به عمل آید. به طور کلی نان، برنج، پاستا و پنیر کمتر خورده شود و مواد غذایی فیبر دار شامل میوه و سبزیجات بیشتر مصرف گردد. خوردن نان جو، برنج قهوه‌ای، آجیل و حبوبات برای پیشگیری از یبوست مناسب است. علاوه بر آن، کودکان باید یک تا دو فنجان آب با هر وعده ی غذایی بخورند. مصرف شیر زیاد می‌تواند منجر به یبوست شود. بنابراین کودکان بعد از یک سالگی نباید روزانه بیشتر از 16 اونس شیر بخورند (هر اونس معادل حدود 30 سی سی است) و بعد از 9 سالگی هم نباید بیش از 24 اونس در 24 ساعت شیر مصرف کنند. داشتن فعالیت فیزیکی و پرهیز از نشستن طولانی پای تلویزیون و بازیهای کامپیوتری نیز به رفع یبوست کمک می‌کند.
درمان یبوست کودکان
نقش جراحی در درمان:
اغلب بیماران مبتلا به یبوست مزمن، با درمان دارویی و بدون نیاز به جراحی خوب می‌شوند ولی تعدادی از آنها علیرغم درمان طبی مناسب و قوی، مقاوم به درمان بوده و حتی بعد از بلوغ هم از یبوست مزمن رنج ببرند و ممکن است بی‌اختیاری مدفوعی داشته باشند.
در بیماری هیرشپرونگ که کودک را دچار یبوست مزمن می‌کند، جراحی نقش اساسی و قطعی را برای درمان ایفا می‌کند. ابتدا کولوستومی انجام می‌شود. یعنی روده بزرگ از ورای شکم بیرون گذاشته می‌شود تا به صورت موقت دفع مدفوع از آن محل صورت بگیرد. سپس در مرحله بعد روده بدون عصب را برداشته و روده حاوی عصب، به مقعد پیوند زده می‌شود.
در فیشر یا شقاق مزمن ایجاد شده به دنبال یبوست، جراحی نقش اساسی در درمان دارد.
همچنین در تنگی مادرزادی مقعد، با اصلاح و بازسازی کانال مقعدی مشکل یبوست بیمار رفع می‌شود.
در پرولپس ( بیرون زدگی و افتادگی) رکتوم یا راست روده هم جراحی می‌تواند نقش درمانی داشته باشد.
آبسه‌های چرکی و فیستول‌های ناحیه مقعد که به دنبال یبوست مزمن ممکن است ایجاد شوند، نیز به درمان جراحی نیاز دارند.