تشخیص رفلاکس ادراری در کودکان
آزمایش و کشت ادرار برای تجزیه و بررسی:
تشخیص رفلاکس ادراری کودکان یا عفونت دستگاه ادراری بستگی به گرفتن صحیح نمونه ادرار و یافته‌های بدست آمده از کشت ادرار دارد.
شاخص استاندارد برای گرفتن نمونه ادرار، آسپیراسیون ویا کشیدن ادرار از راه سوپرا پوبیک با سوزن است. با گرفتن نمونه از این طریق، هر رشد میکروبی اهمیت دارد. این روش در عمل بندرت انجام می‌شود.
گذاشتن سوند یا کاتتر برای گرفتن نمونه ادرار، از حساسیت بیشتر و بهتری برخوردار است. رشد میکروبی بیشتر از 1000 کولونی تشکیل شده در یک میلی‌لیتر، ارزش تشخیصی دارد.
در کودکانی که دستشویی رفتن را یاد گرفته‌اند، کشت اخذ شده از قسمت میانی جریان ادرار نیز نمونه‌ی قابل قبولی است. رشد بیش از 100000 کولونی میکروبی تشکیل شده در یک میلی‌لیتر ادرار، اهمیت داشته و یافته‌ای قابل توجه در نمونه‌ی گرفته شده از قسمت میانی جریان ادرار به شمار می‌رود.
غیر قابل اعتماد ترین روش برای اخذ نمونه ادرار، گرفتن آن با استفاده از بگ یا کیسه‌ای است که به دستگاه تناسلی شیر خوار چسبانده می‌شود. حدود ۱۰ در صد از بیماران با این روش نمونه گیری، رشد حدود 50000 کولونی میکروبی تشکیل شده در یک میلی‌لیتر ادرار را دارند. در حالی که عفونت ادراری واقعی در کودک وجود ندارد. یعنی به غلط گزارش عفونت داده می شود، پس ارزش تشخیصی بالایی ندارد.
جهت مشاوره پزشکی با ما تماس بگیرید
اگر کشت ادرار دلالت بر پیوری و رشد میکربی بیش از 50000 کولونی میکربی تشکیل شده در یک میلی‌لیتر داشته باشد، باید به عنوان وجود عفونت ادراری تلقی گردد. اگرچه شمارش گلبول‌های سفید خون و تعیین سطح سرمی پروتئین C- REACTIVE نیز در ارزیابی تشخیصی تعیین کننده است.
تصویربرداری:
تصویربرداری پایه و اساس تشخیص و اداره‌کرد رفلاکس ادراری در کودکان است. تست‌های تصویری استاندارد در تشخیص رفلاکس ادراری، سونوگرافی و VCUG است. در هر کودکی با سن زیر ۵ سال که عفونت ادراری داشته باشد، باید مطالعات تصویری آغاز گردد. همچنین در کودکان مبتلا به عفونت ادراری تب دار در هر سنی که باشند، تصویربرداری لازم است. ضمنا پسران در هر سنی با عفونت ادراری، نیاز به بررسی دارند. کودکانی که در دوره جنینی هیدرونفروز داشته باشند نیز باید بعد از تولد تحت مطالعات تصویرنگاری قرار گیرند. سونوگرافی در ۳ روز اول تولد نوزاد، به علت دهیدریشن( کم آبی) ارزش تشخیصی کمتری دارد.
تصویربرداری با انجام VCUG:
به طور کلی VCUG بعد از درمان کامل عفونت ادراری باید انجام شود. انجام VCUG هنگام عفونت ادراری موجب افزایش درجه و میزان رفلاکس در کودک می‌شود. البته گاهی هم برعکس درجه رفلاکس ادراری را کمتر نشان می‌دهد. VCUG در عین حال تصویر مفید و قابل استفاده‌ای از پیشابراه یا مجرای ادراری در پسر بچه‌ها می‌دهد. VCUG ضمنا از ظرفیت مثانه، خالی شدن آن، و انسداد خروجی مثانه اطلاعات قابل اطمینانی می‌دهد. VCUG استاندارد، به عنوان مطالعه اولیه در پسر بچه‌ها به کار برده می‌شود. VCUG بررسی و مطالعه رادیولوژیک با اشعه ایکس است که شکل و عملکرد دستگاه کلیه و مجاری ادراری تحتانی را در زمان ادرار کردن نشان می‌دهد. درواقع گرفتن عکس با ماده حاجب است که در آن مثانه‌ی پر، ظرفیت آن، شکل مثانه حین انقباض، میزان ادرار موجود، تخلیه‌ی آن از طریق پیشابراه و برگشت غیر طبیعی ادرار از مثانه به کلیه (VUR) دیده می‌شود. برای انجام آن یک سوند یا کاتتر داخل پیشابراه قرار داده می‌شود. سوند در شرایط استریل و با توضیح کامل و کافی از طرف والدین به کودک، توسط تکنسین رادیولوژی گذاشته می‌شود. قبل از انجام این آزمون، در صورت نیاز و وجود بیماری زمینه‌ای، داروهای تجویز شده برای کودک باید مصرف گردد. گرفتن این عکس بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. بعد از گذاشتن سوند و تزریق ماده حاجب در آن، پیشابراه و مثانه در مانیتور دیده می‌شوند. وقتی که مثانه پر شد، احساس دفع ادرار در کودک ایجاد می‌شود و همزمان با ادرار کردن، سوند خودبه‌خود خارج می‌گردد و یا به وسیله‌ی پزشک، این کار به آرامی صورت می‌گیرد. در حین خارج شدن سوند و ادرار کردن کودک نیز عکس از پیشابراه و مثانه گرفته می‌شود. بعد از این مرحله، آزمون به پایان می‌رسد.
برای پیشگیری از سوزش ادرار، مصرف زیاد مایعات و آب میوه توصیه می‌شود. معمولا سوزش ادرار بعد از VCUG بیش از ۲۴ ساعت طول نمی‌کشد.
رادیو نوکلاید سیستوگرافی یا RNC:
رادیو نوکلاید سیستوگرافی با تزریق تکنتیوم ۹۹ به داخل مثانه و گرفتن عکس با دوربین گاما، تستی حساس برای ارزیابی و تشخیص رفلاکس ادراری در کودکان است. میزان اشعه دریافتی در RNC، یک درصد VCUG به روش سنتی و مرسوم است. میزان اشعه دریافتی در RNC، ده درصد VCUG های انجام شده توسط سیستم‌های جدید، پیشرفته و مدرن است. معایبی که بر RNC وارد است شامل غیر دقیق بودن جزئیات آناتومیک خصوصا پیشابراه یا مجرای ادراری وتعیین گریدینگ یا درجه‌بندی رفلاکس است. درجه‌بندی دقیق امکان‌پذیر نیست و تقسیم‌بندی آن فقط به صورت خفیف، متوسط و شدید گفته می‌شود. RNC برای غربال‌گری یا بیماریابی استفاده می‌شود. همچنین برای پی‌گیری و ارزیابی بهبود احتمالی رفلاکس ادراری به ویژه در دختران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سونوگرافی:
ارزش سونوگرافی در نشان دادن سایز یا اندازه‌ی کلیه، تعیین هیدرونفروز (اتساع و تورم کلیه) و ضخامت پارنشیم یا بافت کلیه است.
اسکن ایزوتوپ کلیه:
کلیه‌ها وظیفه دفع و برداشتن مواد زاید خون مثل اوره (ترکیبات نیتروژن دار) و نمک را به عهده دارند. این مواد با حل شدن در آب به صورت مایع از کلیه‌ها دفع می‌شوند. این محلول در کلیه‌ها تولید می‌شود، از طریق حالب به مثانه می‌رود و از آن طریق دفع می‌شود. مواد هسته‌ای در اسکن کلیه، از طریق جریان خون به کلیه‌ها می‌رسد. کلیه‌ها این مواد را تغلیظ می‌کنند. سپس این مواد وارد حالب می‌شود و از آنجا وارد مثانه می‌گردد و تخلیه می‌شود. با استفاده از این روش، تصاویری از کلیه‌ها گرفته می‌شود. برای اسکن کلیه از دو مواد متفاوت به نام های DTPA و MAG3 استفاده می‌کنند. اسکن MAG3 به دلیل اینکه در کودکان کوچکتر و کلیه‌های با عملکرد ضعیف قابل انجام است، ارزش تشخیصی بالاتری نسبت به DTPA دارد.
درواقع با این دو نوع اسکن ذکرشده، خون‌رسانی کلیه‌ها، عملکرد و ترشح کلیه‌ها مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌گیرد. همچنین درصد عملکرد هر کلیه را به‌طور مجزا تعیین می‌کنند.
همچنین DTPA برای ارزیابی موارد ذیل به‌کار برده می‌شود:
· تعیین عملکرد توبولی و خون‌رسانی کلیه
· فشارخون ناشی از عروق کلیوی یا رنووسکولر
· تعیین تنگی شریان کلیوی
· انسداد توبول های کلیوی، تروما و آسیب
اسکن DMSA:
اسکن DMSA، اولین اسکن انجام شده در بیماران مبتلا به پیلونفریت (عفونت کلیه) و رفلاکس ادراری است. این تست بهترین اقدام برای تعیین عملکرد بافت کلیه‌ها است. نواحی از کلیه که التهاب حاد دارد یا حاوی اسکار و بافت مرده است، با این تست قابل تشخیص است. در بیماران مبتلا به رفلاکس که تحت درمان طبی هستند، با انجام این اسکن و رویت پیشرفت اسکار یا تخریب بافت کلیه، تصمیم گیری در خصوص دخالت جراحی اتخاذ می‌شود. البته این تست در تشخیص عفونت حاد کلیه هم نقش دارد. دی‌مرکاپتوسوکسینیک اسید، یک ماده رادیواکتیو است. این ماده از طریق ورید تزریق شده و توسط گردش خون به کلیه‌ها می‌رسد. سپس اسکن کلیه‌ها به وسیله‌ی دوربین‌های مخصوص انجام می‌شود. اسکن از کلیه‌ها نشان می‌دهد که کدام قسمت از کلیه‌ها سالم و کدام قسمت از آنها آسیب دیده است.
جهت مشاوره پزشکی با ما تماس بگیرید
برای انجام آن آمادگی قبلی لازم نبوده و خوردن و آشامیدن برای فرد بلامانع است، مگر اینکه نیاز به بیهوشی وجود داشته باشد. این اسکن ۲ مرحله دارد که مرحله‌ی اول آن تزریق ماده‌ی رادیواکتیو مذکور است و مرحله‌ی دوم، گرفتن عکس از کودک است. بین تزریق و گرفتن عکس، حدود ۲ تا ۴ ساعت فاصله‌ی زمانی وجود دارد. ماده‌ی رادیواکتیو تزریق شده، از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. هیدارته کردن کودک (رساندن مایعات کافی) به دفع سریع ماده‌ی رادیواکتیو از کلیه‌ها کمک می‌کند. دفع آن باعث تغییر رنگ ادرار نمی‌شود. در کودکانی که اسکن می‌شوند، بعد از ادرار کردن، شستشوی کامل ناحیه با آب و صابون توصیه می‌شود. تصویربرداری حدود ۱ ساعت طول می‌کشد. در شیرخواران کوچکتر که همکاری لازم را ندارند، ممکن است از سدیشن (آرام بخش یا خواب آور) و یا بیهوشی کمک گرفته شود. لازم به ذکر است که در صورت نیاز به بیهوشی، ناشتایی قبل از انجام اسکن نیز ضرورت پیدا می‌کند. تقریبا عارضه‌ای برای انجام این روش تشخیصی ذکر نشده است. این اسکن ارزیابی عملکرد کلیه‌ها را به خوبی انجام می‌دهد و جهت پی‌گیری تخریب بافت کلیه، روش خوبی است. در هر صورت، با این اسکن میزان اسکار یا تخریب بافت کلیه، آسیب‌های کلیوی ناشی از حوادث و نیز گرفتگی شریان‌های کلیه ارزیابی می‌شود.
مطالعه‌ی یورودینامیک:
این تست اختلالات و ناهنجاری‌های عملکردی دستگاه کلیه و مجاری ادراری تحتانی را نشان می‌دهد. در بیماران مشکوک به رفلاکس ادراری ثانویه، مثل اسپاینابی‌فیدا و دریچه‌ی خلف پیشابراه، این تست کاربرد بیشتری دارد. به دلیل امکان شکست درمان جراحی آنتی رفلاکس در این افراد، انجام مطالعه یورودینامیک قبل از جراحی این بیماران توصیه می‌شود.
